جراحی دندان عقل از جمله جراحی های شایعی است که در کلینیک های دندانپزشکی و از سوی دندانپزشکان و متخصص جراحی فک و صورت انجام می شود. این عمل درمانی عموماً در اواخر دوران نوجوانی یا اوایل دهه 20 سالگی انجام می گردد. علیرغم این که بسیاری افراد با مشکلات مربوط به دندان عقل روبرو می شوند و برای رفع آن ها به متخصصین مربوطه مراجعه می کنند اما همچنان ابهامات و سوالاتی درباره آن وجود دارد. به همین دلیل تصمیم گرفتیم در قالب یک مقاله جامع هرآنچه نیاز است درباره جراحی دندان عقل بدانید را در بخش های اختصاصی بیاوریم.
در این مقاله از مرحله تشخیص تا درمان کامل در زمینه دندان عقل و جراحی آن به ارائه اطلاعاتی خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید. شاید پاسخ پرسش ذهنی شما در این نوشتار بتواند در خصوص تصمیم گیری برای درمان و جراحی دندان تان کمک کننده باشد.
جراحی دندان عقل
دندان عقل به دندانی گفته می شود که سومین دندان آسیاب بزرگ در انتهای ردیف دندانی است. به طور تقریبی این دندان در بازه سنی 17 تا 25 سالگی رشد کرده و موجب بروز درد و ناراحتی برای افراد خواهد شد. به همین دلیل است که باید درمان های دقیق و تخصصی از جمله جراحی برای آن ها انجام شود. البته باید توجه داشته باشید که همه افراد نیازمند جراحی نمی شوند. بلکه یکسری علائم و نشانه ها و نیز عارضه هایی که افراد با آن مواجه می شوند ضرورت انجام جراحی را تعیین می کند.
دلایل و علل انجام جراحی دندان عقل
اگر افراد در طول فرایند رشد دندان عقل یا بعد از آن موارد زیر را گزارش کنند متخصصین بعد از ارزیابی های اولیه انجام جراحی دندان عقل را تجویز خواهند نمود. مواردی همچون:
- تجربه درد در بخش های انتهایی فک و لثه
- متورم و ملتهب شدن لثه ها
- پوسیده شدن دندان مجاور دندان عقل
- بروز عفونت در لثه و انتشار به دندان های مجاور
- نهفته شدن یا شرایط نیمه نهفتگی دندان عقل
- تجربه بوی بدن دهان به شکل مزمن و طولانی مدت
دندان عقل نهفته چیست؟
دندان عقل نهفته همانطور که از نامش مشخص است در ردیف دندانی ظاهر نشده و در لثه باقی می ماند. در واقع علل مختلفی باعث می شود که رشد دندان عقل به صورت کامل اتفاق نیفتد. مثل:
- کمبود فضای دندانی در ردیف دندان برای رشد کردن دندان عقل و قرار گرفتن آن در کنار سایر دندان ها
- جهت نامناسب دندان برای رشد و بیرون زدن از لثه
- مسدود شدن محل رشد توسط دندان های دیگر که مانع از بیرون زدگی دندان عقل می شود
چه کسانی به جراحی دندان عقل نیاز ندارند؟
رشد طبیعی دندان عقل داخل دهان و بیرون زدن کامل آن در ردیف دندانی در برخی افراد آن ها را از انجام جراحی دندان عقل بی نیاز خواهد نمود. در واقع فک و لثه عده ای از افراد محل و بستر مناسبی برای رشد دندان عقل در سن بزرگسالی است. همین امر سبب می شود که رشد دندان عقل در آن ها معضلات خاصی در پی نداشته باشد و سایر دندان ها نیز تحت تاثیر این موضوع آسیب نبینند. در نتیجه هیچ گونه نیازی به خارج کردن دندان عقل و انجام جراحی برای آن ها وجود نخواهد داشت.
جراحی دندان عقل و انواع آن
انجام جراحی دندان عقل دارای انواعی است. به کار گیری یکی از این دو نوع با توجه به شرایط مراجعه کننده و رشد دندان عقل در وی تعیین خواهد شد.
خارج کردن دندان یا کشیدن دندان عقل به صورت ساده
این تکنیک برای افرادی انجام می شود که دندان عقل آن ها به صورت کامل در ردیف دندان ها قابل مشاهده بوده و رشد دندان کامل شده است. بنابراین با یکسری قواعد و اصول خاصی متخصصین مربوطه دندان را از لثه جدا می سازند یا به اصطلاح کشیدن دندان انجام می شود.
جراحی نهفتگی
در جراحی نهفتگی به دلیل عدم دسترسی کامل به دندان نیاز است که فرایند جراحی قدری پیچیده تر و دقیق تر برنامه ریزی شود. در جراحی نهفتگی، دندان ها به صورت کامل نهفته یا نیمه نهفته هستند. به همین دلیل برش در نواحی لثه را ضروری می کند. با توجه به حجم مشکلات برش هایی که برای افراد ایجاد می شود محدود یا زیاد است. مثلاً برای برخی افراد برای خارج نمودن دندان عقل حتی نیاز است که بخشی از استخوان فک برداشته شده تا دندان امکان خروج داشته باشد. بنابراین این جراحی بسیار تخصصی و از سوی جراح متبحر باید انجام شود.
مراحل انجام جراحی دندان عقل
جراحی دندان عقل چطوری انجام می شود؟. برخی افراد به دلیل استرس و ابهام های زیادی که درباره فرایند درمان و جراحی دندان عقل دارند دائماً سوالاتی را درباره چگونه و مراحل انجام جراحی دندان عقل می پرسند. به طور کلی:
- در ابتدا نیاز است که به یک متخصص جراح دندانپزشک یا جراح فک و صورت مراجعه نمایید. جراحان متخصص با تکیه بر دانش و تجربه بسیاری که در این زمینه دارند می توانند بررسی های دقیق تری از وضعیت شما داشته باشند و تشخیص های دقیق به بهبود برنامه ریزی درمان و اجرای تکنیک های درمانی کمک خواهد نمود.
- متخصصین پس از معاینات اولیه از شما عکس پانورامیک یا CBCT می خواهند تا نواحی داخلی نیز با کمک این عکس ها بررسی شود. به طور کلی متخصصین بررسی می کنند که موقعیت دندان عقل شما در چه وضعیتی است و تا چه میزان به اعصاب اصلی شما نزدیک است.
- متخصصین موارد بسیاری را در خصوص مراجعه کننده از جمله، داروهای مورد استفاده، حساسیت ها و سوابق بیمار و وضعیت عمومی وی به طور کامل بررسی می کنند. همین اطلاعات به متخصص کمک می کند که بهترین تصمیم را در خصوص فرایند جراحی اتخاذ نماید.
نکات ضروری قبل از انجام جراحی دندان عقل
پیش از مراجعه به کلینیک یا مطب پزشک برای انجام جراحی دندان عقل نیاز است که نکاتی را مد نظر داشته باشد.
- اگر قرار است که جراحی در وضعیت بیهوشی انجام شود مهم ترین مراقبت پیش از جراحی پرهیز از مصرف مواد غذایی است. در واقع شما باید به صورت ناشتا به مرکز جراحی مراجعه نمایید.
- عدم استفاده از داروهایی که در رقیق شدن خون اثر گذارند. در واقع داروهای ضد انعقاد خون باعث می شوند که میزان خونریزی افزایش پیدا کرده و مدت زمان ترمیم محل جراحی طولانی تر شود. بنابراین چند روز قبل از جراحی با مشورت پزشک تان استفاده از تمام دارو های از این دست را باید کنار بگذارید.
- در روز جراحی حتماً همراه داشته باشید تا پس از جراحی برای بازگشت به منزل در کنار شما باشند.
- در روز جراحی نیز از لباس مناسب ( ترجیحاً دکمه دار ) استفاده نمایید. زیرا در هنگام مراجعه به منزل و خارج کردن لباس جلو بسته امکان تماس یقه با فک وجود دارد و ممکن است درد و ناراحتی موقتی را تجربه نمایید.
آیا برای انجام جراحی دندان عقل بیهوشی لازم است؟
خیر. انجام بیهوشی کامل یا انتخاب بی حسی موضعی یا آرام بخش داخل وریدی یکی از موضوعاتی است که کاملاً با توجه به شرایط کلی بیمار، نوع پیچیدگی جراحی و سایر عوامل تعیین می شود.
بنابراین در ابتدا باید وضعیت شما بررسی شده و در نهایت تکنیک متناسب با شرایط تان یکی از این موارد انتخاب می گردد. متخصص جراحی قطعاً می تواند یک گزینه مناسب را برایتان انتخاب کند تا کمترین درد را تجربه نمایید و از عارضه های ناشی از آن در امان باشید. بنابراین توصیه می کنیم که به پیشنهاد جراح خود اعتماد کنید و در این زمینه همراهی کامل را داشته باشید.
مراحل جراحی دندان عقل
در ابتدا برای دندان های عقلی که نهفته هستند نیاز به برش لثه داریم. اگر شرایط دندانی افراد پیچیده باشد احتمال دارد استخوان اطراف دندان برداشته شود تا دندان نهفته داخل لثه و احاطه شده با استخوان به راحتی قابل تخلیه باشد. در مرحله بعدی دندان را به بخش های کوچکی تقسیم می کنند تا هر قطعه از دندان را جدا جدا خارج سازند. ابزارها به متخصصین کمک می کنند که فرایند بدون درد و نیز با دقت بالایی انجام پذیرد. پس از آنکه دندان خارج شد محل زخم را با بخیه می بندند و در نهایت پانسمان انجام می شود.
جراحی دندان عقل چقدر طول می کشد؟
مدت زمان انجام جراحی دندان عقل برای افراد مختلف متفاوت است. به هر میزانی که جراحی افراد پیچیده تر باشد مدت زمان بیشتری برای اعمال تکنیک های جراحی نیاز است. اما به طور عمده حداقل 20 دقیق و حداکثر 45 دقیقه نیاز است که فرایند کشیدن دندان به سرانجام برسد.
نکات و مراقبت ها بعد از انجام جراحی دندان عقل
- برای کنترل میزان خونریزی در نواحی جراحی و برش با تیغ نیاز است که گاز استریل را تا دو ساعت در دهان و روی محل جراحی شده نگه دارید. هر زمانی که گاز استریل مملو از خون شد می توانید آن را با گاز استریل جدید جایگزین نمایید.
- ابداً رفتارهایی همچون مکیدن محل جراحی، شستن دهان و نیز خارج کردن آب دهان را در ساعات اولیه جراحی نداشته باشید.
- داروهای مسکن و ضد درد که برایتان تجویز شده است را در زمان های مشخصی استفاده نمایید تا درد کنترل شود.
- یکی از راه های کاهش تورم و التهاب در محل جراحی استفاده از کمپرس های یخ است. این تکنیک بسیار کاربردی و مثبت خواهد بود.
- استفاده از مواد غذایی نرم و پوره مانند همچون سوپ و مایعات و اسموتی ها می تواند فرایند درمان را کوتاه کند و در عین حال مواد مورد نیاز نیز به بدن شما خواهد رسید.
- اجتناب از مصرف غذاهایی که داغ هستند و خاصیت چسبندگی دارند نیز از نکات پر اهمیت است. غذاها نیز همچنین باید ادویه کمی داشته باشند.
- در روزهای ابتدایی پس از جراحی مسواک زدن باید به آرامی انجام شود و هیچ تماسی بین مسواک و محل جراحی شده نباشد.
- پس از گذشت 24 ساعت از جراحی با آب و نمک دهان و محل جراحی را شستشو دهید.
- در 24 ساعت اول به طور مطلق استراحت نمایید تا میزان خونریزی کنترل شود و محل جراحی ترمیم ابتدایی یابد.
- به مدت دو روز از فعالیت های سنگین فیزیکی و جنب و جوش زیاد پرهیز نمایید.
عوارض جراحی دندان عقل
پس از انجام جراحی دندان عقل تعدادی عارضه به صورت مشترک در همه افراد بروز و ظهور پیدا می کند. اما در افراد مختلف میزان و شدت آن متفاوت خواهد بود. مثل:
- تجربه درد و ناراحتی در محل جراحی و لثه
- متورم و ملتهب شدن لثه و نیز مشاهده کبودی
- عدم توانایی در باز کردن دهان به صورت کامل به دلیل درد
- خشک شدن حفره دهانی
تمامی موارد ذکر شده جزء عارضه های شایع و طبیعی بوده که بعد از گذشت مدت زمان بهبودی شاهد رفع آن ها هستیم. اما برخی از افراد ممکن است که با عارضه هایی که کمتر گزارش می شوند روبرو گردند. مثل:
- عفونی شدن محل جراحی به صورت شدید و غیر طبیعی
- خونریزی طولانی مدت که قطع نمی شود
- ایجاد حفره در سینوس فک بالا
این موارد باید در اسرع وقت با متخصصین مربوطه در میان گذاشته شود.
آیا می توان دو یا سه دندان عقل را همزمان جراحی کرد؟
بله اگر برای جراحی دندان عقل نزد متخصینی خبره مراجعه کرده باشید اینان می توانند در یک جلسه با بی حسی یا بیهوشی تعداد بیشتری از یک دندان عقل را خارج سازند.
دوران نقاهت بعد از جراحی دندان عقل چقدر طول می کشد؟
بین 3 تا 5 روز طول می کشد که به صورت کامل بهبودی حاصل شود. اما باید توجه داشته باشید که بدن و شرایط افراد در سنین متفاوت و با توجه به پیچیدگی جراحی دندان عقل در آن ها می تواند مدت زمان بهبودی را افزایش یا کاهش دهد.
نکات مهم در خصوص پیشگیری از بروز مشکلات دندان عقل
مراجعه به متخصصین در صورت بروز علائم و نشانه ها در خصوص درد یا التهاب که باعث می شود از وخیم تر شدن شرایط پیشگیری نمایید. برای بررسی دندان ها و رشد آن ها به صورت دوره ای به متخصصین مراجعه نموده و از عکسبرداری برای تحلیل شرایط کمک بگیرید. علاوه بر آن نیز قبل از اینکه عارضه های وخیم دندان آغاز شود جراحی دندان عقل را انجام دهید تا فرایند جراحی با موفقیت بیشتری پیش رود.
کدام دندان های عقل نیازی به کشیده شده ندارند؟
دندان هایی که صاف و به شکل اصولی در ردیف لثه و درکنار سایر دندان ها رشد کرده اند نیازی وجود ندارد آن را از دهان خارج سازید. در واقع آن ها :
- به دندان های کناری خود فشار نمی آورند،
- به صورت استاندارد رشد کرده اند،
- مانعی برای پاکسازی و نظافت دندان ها نیستند و شما به راحتی می توانید مسواک بزنید یا نخ دندان استفاده نمایید،
- موجب التهاب لثه و متورم شدن آن ها نمی شوند و کیست های فکی به وجود نمی آورند،
- به صورت طبیعی با سایر دندان ها چفت می شوند،
بنابراین این دندان ها نیازی به جراحی ندارند.
دندان عقل و نقش آن در ساختار دهان
دندان عقل در گذشته به انسان ها کمک می کرده که بتوانند غذاهای دارای بافت سفت را جویده و به راحتی هضم کنند. اما در سالیان متمادی ذائقه غذایی و نوع خوراک انسان تغییر پیدا کرده و این دندان نقش خود را از دست داده است. به مرور زمان فک و لثه انسان کوچک تر شده و نیازی به این دندان نداشته است. بنابراین به عنوان یک عضو اضافی در بدن موجب بروز مشکلاتی گردیده است.
بعد از جراحی دندان عقل چه بخوریم؟
مهم ترین خوراکی هایی که می توانید بعد از انجام جراحی دندان عقل استفاده کنید شامل موارد زیر هستند:
- سوپ : این غذا را به صورت کامل صاف کنید تا نیاز برای جویدن به کمترین حد ممکن برسد.
- پوره سیب زمینی : زیرا که بافتی نرم داشته و در عین حال برای بدن بسیار مقوی است.
- بستنی : بستنی به دلیل سرد بودن باعث می شود که جریان خود در نواحی داخلی دهانی کاهش یافته و میزان خونریزی کمتر شود.
- آبمیوه طبیعی : آبمیوه، آب طبیعی بدن را تامین کرده و خشکی بدن که به دلیل خونریزی اتفاق می افتد را جبران خواهد نمود.
بعد از جراحی دندان عقل چه غذاهایی نخوریم؟
غذاهای داغ و غذاهایی که بافت سفت دارند و نیازمند جویدن بسیار هستند تا دو_سه روز ممنوع است. محل جراحی در این دو سه روز مستعد خونریزی و تحریک بوده و احتمال این که مدت زمان بهبودی را افزایش دهند وجود دارد. قهوه نیز از جمله مواردی است که باعث افزایش فشار خون و مانعی برای کنترل خونریزی محل جراحی خواهد بود. غذاهای ادویه دار و ترش نیز در افزایش فشار خون و کاهش سرعت بهبودی نقش مستقیمی خواهند داشت.
هر چقدر که مراقبت های دوران بعد از جراحی دندان عقل بهتر انجام شود، مدت زمان بهبودی کاهش یافته و میزان موفقیت جراحی افزایش خواهد یافت.
جراحی دندان عقل در فک بالا و پایین چه تفاوتی با هم دارند؟
به طور کلی فک پایین دارای استخوان متراکم تری نسبت به فک بالای انسان است. بنابراین جراحی در فک پایین دشوار تر از فک بالا خواهد بود. از سوی دیگر پیچیدگی جراحی روی دوران نقاهت این دو فک نیز اثر می گذارد. به این معنا بعد از جراحی دندان عقل در فک پایین مدت زمان تقریبا طولانی تری نسبت به جراحی فک بالا طول می کشد تا بهبود کامل حاصل گردد.
احساس درد و ناراحتی، تورم و التهاب و تحریک شدن اعصاب لثه در فک پایینی انسان بیشتر از فک بالا بوده و بالطبع مراقبت بیشتری می خواهد.
جراحی دندان عقل در بیمارستان انجام می شود یا کلینیک؟
این مساله تاحدودی به پیچیدگی جراحی دندان عقل و نیز فرد متخصصی که جراح است بستگی دارد. برخی از جراحان از تجربه و تخصص بالایی برخوردارند و در کلینیک های مجهز بدون هیچگونه خطری می توانند جراحی را برایتان انجام دهند.
اما در برخی کلینیک ها به دلیل مجهز نبودن و سایر عوامل امکان انجام چنین جراحی برای افرادی که شرایط دندانی پیچیده ای دارند وجود ندارد.
آیا بیمه ها هزینه انجام جراحی دندان عقل را به عهده می گیرند؟
این موضوع کاملاً به نوع بیمه و شرکت ارائه دهنده بیمه شما باز میگ ردد. برای مثال بیمه های تکمیلی خاصی هستند که شما می توانید از خدمات آن ها استفاده نمایید و کلیه هزینه های مربوط به کشیدن دندان عقل شما را پرداخت می کنند. اما بیمه تامین اجتماعی جراحی هایی را که در بیمارستان های دولتی انجام می شود را تحت پوشش قرار می دهند. بنابراین نیاز است که پیش از انجام جراحی و در صورتی که برایتان اهمیت دارد هزینه ها از سوی بیمه تان پرداخت شود تحقیق داشته باشید و از بیمه مرجع استعلام بگیرید.
هزینه جراحی دندان عقل در 1404
هزینه انجام جراحی دندان عقل طبعاً به عواملی بستگی دارد که در هر فرد با دیگری متفاوت است. برای مثال میزان پیچیدگی یک جراحی در یک فرد با دیگری تفاوت های چشمگیری دارد. به همین دلیل قطعاً این عامل موجب کاهش یا افزایش هزینه های مربوط به جراحی خواهد شد. یا اینکه میزان تخصص جراح و تجربه ای که دارد در تعیین دستمزد وی برای انجام جراحی نقش خواهد داشت. از سوی دیگر تعداد دندان ها برای انجام جراحی نیز تاثیر به سزایی در تعیین هزینه های نهایی برای مراجعین دارد. دیگر عامل نیز تکنیک و روش انجام جراحی دندان عقل است.
برای مثال دندان هایی که با یک فرایند ساده و با جراحی معمولی امکان تخلیه برایشان فراهم است هزینه کمتری را نسبت به آن دسته از دندان هایی که نهفته هستند به خود اختصاصی می دهند. در نتیجه به شما توصیه می کنیم در ابتدا با متخصصین مشورت کرده و برای آگاهی از هزینه بر اساس شرایط فردی تان از آن ها اطلاعات دقیق بگیرید.
خاتمه
جراحی دندان عقل از اهمیت بالایی برخوردار بوده و نیاز است که توسط متخصصین خبره همچون جراح فک و صورت این عمل انجام شود. انتخاب جراح خوب، برنامه ریزی برای روز جراحی، رعایت نکات بعد از جراحی و همچنین مراقبت های ضروری به شما کمک می کند یک جراحی موفق را پشت سر بگذارید و دوران نقاهت با خطر ریسک کمتری پشت سر گذاشته شود. همواره متخصصین توصیه می کنند در صورتی که علائمی خطرناک و غیر طبیعی بعد از جراحی مشاهده کردید در اسرع وقت متخصص جراح را در جریان قرار دهید تا ارزیابی ها در سریع ترین زمان انجام شود.
