ارتودنسی دندان از چند دهه گذشته راهکاری مناسب و مطمئن برای رفع ناهنجاری های فک و دندان محسوب می شود. آیا دندان های شما نظم استاندارد خاص خود را دارد؟. منظم شدن دندان ها علاوه بر این که از جنبه زیبایی بر چهره شما تاثیر دارد، از جهت سلامت دندان ها نیز حائز اهمیت است؛ زیرا ناهنجاری های دندانی مانع از آن می شود که افراد بتوانند به صورت دقیق و کامل به بهداشت آن ها رسیدگی کنند. در نتیجه تجمع مواد غذایی سرعت پوسیدگی و تخریب دندان ها را افزایش می دهد.
ارتودنسی دندان ها به عنوان یک تکنیک محبوب و مورد تایید متخصصین در سال های اخیر پیشرفت های چشمگیری داشته است. به همین دلیل انواع مختلفی از ارتودنسی ها در کلینیک دندان پزشکی و از سوی متخصصین برای افراد دارای شرایط متفاوت انتخاب می شود. ارتودنسی ثابت و متحرک، ارتودنسی نامرئی و … از عمده مدل هایی هستند که برای بهبود ظاهر دندان های بی نظم مورد استفاده قرار می گیرند.
در این نوشتار تصمیم داریم که تمامی آنچه را که لازم است درباره ارتودنسی دندان بدانید را در قالب بخش های تفیک شده و مجزا برایتان بیاوریم. با ما همراه باشید. شاید پاسخ پرسش و ابهامی که در ذهن دارید در این مقاله بتواند به شما کمک کند تا تصمیم بهتری در زمینه انجام ارتودنسی دندان هایتان بگیرید.
ارتودنسی دندان چیست؟
برای تعریف علمی و همچنین عمومی ارتودنسی دندان باید گفت:
ارتودنسی یکی از شاخه های تخصصی در علم دندانپزشکی است. تمرکز اصلی در این شاخه علمی تصحیح ناهنجاری هایی است که در بخش فک و دندان ها وجود دارد. دندان هایی که به صورت طبیعی در یک ردیف قرار ندارند، دندان هایی که جلوتر از حد طبیعی در ردیف لثه (جلو بودن فک ) قرار گرفته اند و همچنین دندان هایی که به شکل طبیعی روی هم قرار نمی گیرند ( ناهنجاری بایت)، نیازمند تکنیک هایی هستند که آن هارا از جایگاه خود حرکت داده تا در ردیف استانداردی قرار گیرند. ارتودنسی در ایجاد شکل بهتر فک و دندان و درمان نامرتبی دندان راهی علمی و بلند مدت محسوب می شود.
گاهی افراد تصور می کنند ارتودنسی صرفاً برای زیبایی کاربرد دارد؛ در حالیکه ارتودنسی علاوه بر زیبایی نقش درمانی برای بهبود شرایط ناهنجاری فکی را نیز به همراه دارد.
در ارتودنسی با کمک ابزار هایی از جمله براکت، سیم و پلاک ها دندان ها را به صورت خارجی به محل درستی هدایت می کنند. این تکنیک در واقع به نوعی مداخله خارجی یا بیرونی محسوب می شود که دندان ها از محل خودشان جا به جا شوند.
چرا ارتودنسی دندان انجام می شود؟
دلایل و علل مختلفی وجود دارد که افراد را برای انجام ارتودنسی ترغیب می کند یا اینکه متخصصین را به این تشخیص می رساند که ارتودنسی را به مراجعین خودشان پیشنهاد دهند. عللی همچون:
- بهبود جنبه ظاهری دندان ها از نظر نظمی که پیدا می کنند و زیباتر شدن لبخند افراد
- بهبود عملکرد فک و دندان افراد در بخش جویدن غذاها
- بهبود حرکت فک افراد در هنگام صحبت کردن
- بهبود فرایند مسواک زدن برای افراد و افزایش بهداشت دندانی
- جلوگیری از بروز پوسیدگی های شدید در نواحی دندانی به کمک تسهیل رعایت نکات مربوط به بهداشتی دهانی و دندانی
- پیشگیری از بروز بیماری های مربوط به لثه از طریق پاکسازی تمامی پلاکت های دندانی
- درمان ناهنجاری های فکی مثل جلوتر بودن فک یا عقب بودن لثه ردیف پایین
ارتودنسی دندان چه مزیت ها و فوایدی دارد؟
ارتودنسی دندان در چند دهه اخیر جزء درمان هایی قرار می گیرد که همچنان از سوی متخصصین و دندانپزشکان به یکسری افراد توصیه می شود. علیرغم تمام پیشرفت ها و راهکار های نوین برای بهبود ظاهر لبخند و درمان ها اما این تکنیک از رده روش های درمانی دندانپزشکی حذف نشده است. نه تنها حذف نشده بلکه ارتودنسی های جدید تری در این تخصص ایجاد شده است. بنابراین همین موضوع نشان دهنده اهمیت و مزایای مهمی است که ارتودنسی دندان به همراه دارد. مهم ترین مزایا و فواید ارتودنسی دندان شامل مواردی چند هستند از جمله:
- افزایش اعتماد به نفس افراد با توجه به بهبود ظاهر و اصلاح نامرتبی دندان هایشان که به تبع آن کمک می کند لبخند زیباتر و جذاب تری داشته باشند. اعتماد به نفس عاملی است که افراد را در روابط اجتماعی و کاری موفق تر ظاهر می کند و باعث می شود افراد بتوانند توانایی های خودشان را بهتر به دیگران نشان دهند.
- تامین سلامت دهان و دندان به طور طولانی مدت به نحوی که پس از شکل گیری نهایی دندان ها بعد از گذشت طول مدت زمان درمان، دندان ها به محل قبلی خود باز نمیگردند.
- بهبود امکان رعایت بهداشتی دندان ها بعد از ترتیب یافتن آن ها و بهداشت کامل آن ها و پیشگیری از بروز پوسیدگی و ملتهب شدن لثه های بیمار
- رفع مشکلات مربوط به مفصل فکی (اصلاح بایت ) که رفع درد نواحی فک، رفع سردرد و جلوگیری از صدا دادن فک را به همراه دارد.
- از بین رفتن سایش غیر طبیعی دندان ها به هم و درد و ناراحتی به همره دارد.
انواع روش های ارتودنسی دندان؛ تکنیک ها و مدل ها
ارتودنسی دندان با ابزار ها و تکنیک ها مختلفی قابل انجام است. طبیعی است که هر روش بر حسب شرایط کلی بیمار و بعد از بررسی و ارزیابی وضعیت دندان ها و فک بیمار انتخاب خواهد شد. در نتیجه توصیه می کنیم به تشخیص متخصصین اعتماد لازم را داشته باشید تا فرایند درمان با موفقیت بیشتری به سرانجام برسد. انواع ارتودنسی:
ارتودنسی ثابت
این تکنیک ارتودنسی بهترین گزینه برای کسانی است که شرایط پیچیده دهانی و دندانی را تجربه می کنند و باید تغییرات پیچیده تری در ردیف دندان هایشان ایجاد کنند. براکت ها و سیم هایی که در ارتودنسی دندان وجود دارد به صورت ثابت بوده و صرفاً متخصصین با کمک ابزار ها می توانند آن ها را از محل شان حرکت دهند. به دلیل ثبات بالایی این ابزار ها مراجعین در اوایل انجام ارتودنسی درد ها و ناراحتی هایی را تجربه می کنند که برای بهبود فرایند درمان توصیه می شود تحمل کنند. تحمل این شرایط کمک می کند که مدت زمان درمان کوتاه تر شده و نتایج بهتری را شاهد باشند.
ارتودنسی متحرک
پلاک هایی که در ارتودنسی متحرک استفاده می شود، قابلیت جا به جایی توسط فرد را دارند. این پلاک ها در اغلب موارد برای کسانی استفاده می شود که نامرتبی دندان ها در آن ها بسیار محدود و جزئی است. بنابراین پلاک های متحرک راه حل مناسبی برای رفع مشکلات جزئی محسوب می شوند. از سوی دیگر کودکان نیز از گزینه هایی هستند که ارتودنسی های متحرک برایشان انتخاب و استفاده می شود. ارتودنسی متحرک نوعی درمان محدود و سبک به شمار می رود که فرایند مسواک زدن را نیز برای افراد راحت تر می کنند.
زیرا در هنگام مسواک زدن امکان خارج کردن آنها از دهان و از روی دندان وجود دارد. پس از این که مسواک زدن و نظافت دندان ها به اتمام رسید آن ها را به محل شان باز می گردانید. ارتودنسی اطفال نیز از دقت و حساسیت بالایی برخوردار است. زیرا نیاز است فرایند به نوعی برنامه ریزی شود که همکاری آن ها را در طول درمان داشته باشیم و کمتر اذیت شوند.
ارتودنسی دندان نامرئی یا شفاف
برخی از بیماران به دنبال ارتودنسی هایی هستند که نامرئی بوده و قابل مشاهده نباشند. این نوع ارتودنسی از این جهت نامرئی خوانده می شوند ظاهر شفاف دارند. این پلاک های شفاف از فاصله قابل مشاهده نیستند و باعث می شوند افراد در طول مدت درمان ناهنجاری دندانی و نظم بخشی به دندان ها احساس بهتری داشته باشند.
ارتودنسی دندان لینگوال
براکت ها در این ارتودنسی در بخش داخلی دندان ها و از پشت قرار داده می شوند. به همین دلیل هیچ گونه نمایی نداشته و هرگز قابل تشخیص نخواهد بود که فرد ارتودنسی دندان انجام داده است.
یکی از نقطه ضعف ها یا معایبی که برای این مدل ارتودنسی می توان برشمرد این است که فرایند پاکسازی دندان ها بسیار دشوارتر خواهد شد. بنابراین افراد باید با دقت بیشتر و با ابزار های بهتری برای تمیز کردن دندان هایشان و جلوگیری از تجمع مواد غذایی اقدام نمایند.
ارتودنسی دندان برای چه کسانی و در چه سنی توصیه می شود؟
همواره متخصصین ارتودنسی این موضوع را مطرح می کنند که پرتکرارترین سوال در زمینه سن مناسب انجام ارتودنسی است. برای پاسخ گویی باید گفت:
- اگر ارتودنسی در سن ایده آل انجام شود بهترین بازدهی و نتایج را خواهد داشت. سن 7 تا 12 سالگی بهترین زمانی است که می توانید برای انجام ارتودنسی اقدام کنید. در این سن به دلیل این که رشد فک هنوز به آخرین مرحله نرسیده است و همچنان انعطاف پذیری لازم را دارد می توانید در شکل دهی به فرم دندان ها اقدامات را سریع تر انجام دهید.
- ارتودنسی در سنین پایین تر کمک می کند که نوعی اقدام پیشگیرانه جهت رشد غیر طبیعی فک و دندان ها باشد.
- بزرگسالان نیز امکان برای انجام ارتودنسی را دارند و تجهیزات و روش های درمانی متناسب با شرایط و سن آن ها می تواند آن ها را به هدف درمانی شان برساند.
مراحل انجام ارتودنسی دندان چگونه است؟
برخی از مراجعین در همان جلسه اولیه معاینه به دلیل استرس و گاهی به دلیل تصورات اشتباهی که در خصوص ارتودنسی برایشان ایجاد شده است سوالاتی را در زمینه نحوه انجام ارتودنسی دندان مطرح می سازند. متخصصین نیز برای این که قدری از استرس آن ها بکاهند به طور کامل مراحل انجام ارتودنسی از صفر تا صد برایشان شرح می دهند. به طور عمده فرایند ارتودنسی دندان به شرح زیر است:
- در ابتدا نیاز است که متخصص ارتودنسی دندان های شما را بررسی کند. در ارزیابی و معاینات اولیه شرایط کلی فک و دندان ها، لثه ها، میزان نامرتبی دندان ها، حجم مشکلاتی که دندان ها و نیز لثه با آن مواجه است مورد توجه خواهد بود.
- در واقع تمامی این موارد کمک می کند که بهترین متد برای ارتودنسی، بهترین نوع ارتودنسی دندان و همچنین سایر نکات مرتبط با فرایند درمان بیمار مشخص گردد.
- در مرحله بعدی از وضعیت دندان ها باید عکاسی رادیولوژی پانورامیک انجام شود. سپس از دندان ها قالب گیری می کنند.
- پس از این که نوع ارتودنسی انتخاب شد و براکت ها تهیه شدند مرحله ای است که ابزارها باید در دهان بیمار و روی دندان ها نصب شوند.
- براکت گذاری یا جایگذاری پلاک های شفاف برای بیمار انجام خواهد شد و فرایند درمان آغاز خواهد گردید.
- به طور طبیعی مدت زمان مراجعه به پزشک و بررسی های دوره ای یک ماه الی یک ماه نیم است. به این معنا که فرد باید هر یکماه یا یکماه و نیم به مطب یا کلینیک متخصص مراجعه کند. در جلسات فالو آپ، ارتودنتیست سیم های ارتودنسی را تنظیم خواهد نمود.
- علاوه بر این اقدام، نیاز است که میزان پیشرفت حاصل شده در فرایند درمان نیز به شکل دقیق و تخصصی انجام شود. این بررسی ها در فرایند درمان به متخصصین کمک می کنند که تکنیک های کمکی و تصمیمات مورد نیاز برای بهبود شرایط بیمار را به درستی انجام دهد.
- در انتها بعد از گذشت مدت زمان درمان در یک جلسه متخصصین ابزار های نصب شده را برداشته و شما نتیجه نهایی را مشاهده خواهید نمود.
- در پایان یک عدد نگهدارنده یا ریتینر روی دندان ها قرار داده می شود که به منظور جلوگیری از بازگشت وضعیت دندان ها مورد استفاده قرار می گیرد.
مراقبت های بعد از انجام ارتودنسی
همواره به کسانی که ارتودنسی انجام داده و در طول درمان هستند، توصیه می شود که نکاتی را جهت کمک به دوره درمان انجام دهند. مراقبت هایی همچون:
- حتما باید در طول دوره درمان و با وجود ارتودنسی ها مسواک زدن را به صورت روزانه انجام دهید.
مسواک های بین دندانی و نیز نخ دندان مخصوص برای کسانی که ارتودنسی انجام داده اند بهترین گزینه به عنوان ابزار نظافت دندان هستند که به شما کمک می کنند بهداشت دهان تان به صورت کامل انجام شود.
- پرهیز از مصرف غذاهای سفت و شیرین
چسبناک بودن غذا ها و اعمال فشار آن ها روی دندان بسیار خطرناک و روی نتیجه اثر مستقیم خواهد داشت.
بعد از اتمام فرایند درمان ارتودنسی دندان چه کنیم؟
بسیاری از بیماران بعد از این که فراین درمان شان به اتمام رسید و پلاک ها از روی دندان شان برداشته شد دچار استرس و ابهام می شوند. به همین دلیل سوال پرتکراری که از سوی آن ها مطرح می شود این است که بعد از درمان چه کنیم؟ دندان هایمان نیاز به مراقبت دارد؟ چه نکاتی را باید برای حفظ سلامت دندان و عدم بازگشت نتیجه درمان انجام دهیم؟
نکات مهمی را در این بخش با شما مرور می کنیم که کمک می کند نتایج درمان بعد از ارتودنسی به صورت بلند مدت باقی بماند و با هیچ گونه مشکلی مواجه نشوید. مواردی همچون:
- مراقبت ها باید همچنان ادامه داشته باشد و از اعمال فشار روی دندان ها پرهیز کنید. برای مثال از خوردن مواد غذایی سفت پرهیز کنید. فشار آوردن به دندان ها برای جویدن یا خرد کردن غذا می تواند برای سلامت دندان ها بسیار خطرناک باشد.
- ریتینر یا نگهدارنده دندان باید ضرورتاً به صورت اصولی و استاندارد در دهان قرار گیرد.
- بهداشت دهان و دندان نیز از موارد ضروری است که با انجام مسواک و نخ دندان می توانید آن را به صورت کامل تامین کنید.
نکته مهم آن است که برداشت پلاک های ارتودنسی پس از پایان یافتن دوره درمان به این معنا نیست که شما می توانید به زندگی عادی بازگردید. هر نوع فشار به دندان ها میتوانید نتایج فرایند درمان را به صورت کامل بازگردانده و عواقب منفی یبه همراه داشته باشد. قطعاً علاوه بر نکات فوق متخصصی میتوانند بر حسب شرایط اختصاصی افراد نکاتی را بازگو کنند که توصیه می شود آن ها را نیز در دوران مراقبت بعد از ارتودنسی مد نظر قرار دهید.
ارتودنسی دندان و اثرات آن بر اعتماد به نفس افراد
دندان ها آشکارترین عضو صورت افراد در هنگام لبخند زدن هستند. به همین دلیل است که نقش اساسی در زیبایی و جذابیت لبخند ایفا می کنند. افرادی که دندان های مرتب با رنگ طبیعی زیبا دارند اعتماد به نفس بیشتری در تعاملات اجتماعی پیدا کرده و همین امر عاملی برای پیشرفت شان خواهد شد.
برای مثال تصور کنید کسانی را با یکسری اقدامات درمانی و زیبایی تمامی نواقص موجود در نواحی دندانی شان را برطرف ساخته اند؛ آِیا این افراد در ارائه لبخند به دیگران مشکلی در خود احساس می کنند؟ طبیعتاً خیر. آن ها تلاش می کنند با لبخند زدن اعتماد بیشتری را از دیگران جلب کرده و وارد مشارکت های کاری و شغلی شوند. بنابراین ارتودنسی نیز به عنوان یک فرایند درمانی و زیباتر کردن دندان ها میتواند در ایجاد اعتماد به نفس از دست رفته افراد نقش بسیار پررنگی داشته باشد.
تغذیه مناسب در دوران ارتودنسی دندان و اهمیت آن
مهم ترین مساله ای که در دوران درمان از سوی ارتودنتیست ها به مراجعین گفته می شود رعایت نکات تغذیه ای است. برای مثال خوردن غذاهای بسیار شیرین یا چسبناک می تواند آسیب قابل توجهی را به دندان ها و پلاک های نصب شده وارد سازد. از طرفی نیز غذاهایی که سفت هستند و تلاش زیادی باید برای جویدن آن ها انجام نمود نیز از دیگر عوامل آسیب زا است.
بنابراین تا پایان دوره درمان ارتودنسی دندان :
- مواد غذایی سفت را از برنامه غذایی و میان وعدهتان حذف کنید.
- مواد غذایی چسبناک استفاده نکنید. برای مثال آدامس جویدن نیز از موارد خطرناک برای ارتودنسی دندان به شمار می رود و باید پرهیز شود.
- شیرینی جات و غذاهای شیرین را نیز به حداقل برسانید.
رعایت این نکته ها کمک می کند که روند درمانی موفقیت آمیزتری را پشت سر بگذارید و نتایج به ایده آل ذهنی شما نزدیک باشد.
تجربه واقعی بیماران درباره ارتودنسی
یکی از ترس های بیماران تجربه درد در دوران نصب ابزار ها روی دندان برای ارتودنسی است. واقعیت این است که درد در همان روزهای ابتدایی که بیماران نصب بریس ها برایشان انجام شده است کاملاً طبیعی بوده و بخشی از فرایند درمان محسوب می شود. اما به مرور به دلیل این که حرکت و جا به جایی دندان ها به میزان طبیعی انجام شده است درد ها نیز کاهش چشمگیری خواهد داشت.
برای ارتودنسی به چه متخصصی مراجعه کنم؟
طبیعی است که متخصص ارتودنسی بهترین گزینه برای پیگیری مشکلات دندانی و ناهنجاری های فک است. شما نیاز است که با متخصصین این امر مشورت داشته باشید تا متخصصین بر اساس دانش و تجربه ای که در طول سال ها کسب کرده اند مشکلات ناحیه دندان، لثه و فک شما را بررسی نمایند و یک درمان دقیق برایتان طراحی نمایند. گاهی برخی از افراد با مشکلات پیچیده و ناهنجاری های شدیدی مواجه هستند که صرفاً یک متخصص مجرب و آموزش دیده می تواند فرایند درمان را متناسب با شرایط وی تشخیص و اجرا نماید.
محدودیت انجام ارتودنسی در دوران بارداری زنان
به طور عمده هیچ گونه محدودیتی در زمینه انجام ارتودنسی دندان برای زنانی که در دوران بارداری هستند وجود ندارد. اما به دلیل این که زنان باردار باید سلامت دهانی و دندانی بالایی داشته باشند و انجام ارتودنسی گاهی لثه را تحت تاثیر قرار می دهد، نیاز است که زیر نظر متخصصین انجام ارتودنسی انجام شود. به علاوه اینکه مشورت با متخصص زنان نیز می تواند آن ها را در تصمیم گیری کمک کند.
هزینه انجام ارتودنسی دندان
هزینه ای که برای انجام ارتودنسی تعیین می گردد بر اساس عوامل مختلفی است. مثل:
- نوع ارتودنسی ( ثابت، متحرک و نامرئی )
- میزان تخصص پزشک
- حجم ناهنجاری های فک و پیچیدگی روند درمان
بنابراین نیاز است که در ابتدا معاینات اولیه روی مراجعین انجام شود و در نهایت بر حسب شرایط آن ها هزینه تعیین خواهد گردید.
نتیجه گیری
در این مقاله بسیاری از سوالاتی که درباره ارتودنسی دندان، فرایند درمان، مراحل و نیز مزایا و هزینه انجام آن مطرح می شود را پاسخ گفتیم. خوشبختانه این روزها به دلیل افزایش آگاهی خانواده ها، پدر و مادران تلاش می کنند که مراقبت های ویژه ای از فرزندشان داشته باشند و سلامت دندان هایشان در الویت است. بنابراین تشخیص بهنگام ناهنجاری های فک و نامرتبی دندان های کودکان در سنین پایین منجر به آغاز بهنگام درمان در آن ها شده است. به طبع نیز موفقیت درمان افزایش یافته و کودکان قبل از این که بسیاری از مشکلات را در نوجوانی و جوانی تجربه کنند درمان شان انجام خواهد گردید.
